martes, 21 de octubre de 2025
EUSKAL FESTA 2025-V
KAIXARRANKA ARRATSALDEAN
El 29 de junio, la procesión, la Kilin-Kala, la Kaixarranka delante de San Pedro, en la casa del Mayordomo y en la plaza, más la Eguzki Dantza y la Soka Dantza de mujeres, constituyen, una representación de las más emblemáticas del calendario festivo vasco. Todo ello es un conjunto, que no sabemos si nuestros alumnos saben magnificar. No es primordial, lo que si saben que ellos, no están en esas circunstancias por un casual.
Una característica primordial en la kaixarranka, son sus dimensiones. Parecieran pocos pero son 52cms de ancho. Es ahí en ese baldoson grande donde sucede el Zortziko, el Orripeko y el Arin Arin. Respetar esas dimensiones es ser fiel a Lekeitio, no hacerlo es válido, pero ya es otra cosa.
Todos mis alumnos del Euskal Etxea-Llavallol desde el 2008, han transitado por la Kaixarranka, añadiendo que desde el 2018 nuestra Kaixarranka es Igualitaria. Tardaron en comprender que es. El desafió y la exposición figurativa es intrínseca a la juventud de hoy. Ello no es óbice para su realización, ver que solo es la culminación de un proceso y que es todo un honor poder bailarla.
lunes, 20 de octubre de 2025
EUSKAL FESTA 2025-IV
E.STILLING
En Euskera tenemos varias palabras para nombrar al docente o profesor. Maisua, irakaslea; son algunas de ellas. En su definición esta la función: es la persona que enseña, que muestra como mirar.
Hoy, en esta fiesta vasca 2025 damos la vuelta a nuestro trabajo, hoy somos nosotros, los Maisuak/profesores de los tres niveles de nuestro querido EUSKAL ECHEA, los que realizaremos este pequeño montaje con danzas tanto Vascas como Argentinas. Tantas veces, en tantas ocasiones insistimos a nuestros alumnos hacia la exposición pública que requiere un acto; una presentación, proyectos aulicos por ejemplo, y es una buena ocasión para que vosotros, nuestros alumnos y familias, nos veáis en ese rol. Un mismo rol con un aliciente, todos somos compañeros pero es casi imposible que nos juntemos todos los docentes y compartamos espacios de esparcimiento. Hoy nos mostramos y les podemos asegurar como hemos disfrutado en lo días preparativos de esta pequeña muestra de danza.
Maisuak Dantzan para disfrutar!
domingo, 19 de octubre de 2025
viernes, 17 de octubre de 2025
EUSKAL FESTA 2025
EUSKAL FESTA 2025
APERTURA 9:30hs
• (09:35) Palabras de apertura
• (09:38) Ingreso de Banderas de Ceremonia
• (09:42) Himno Nacional Argentino
• (09:48) Canción Vasca Gernikako Arbola
• (09:51) Bendición
• (09:55) Retiro de las Banderas de Ceremonia
• (09:54) Agurra (Taller/Euskal Kultura)
• (10:01) Banderas Deportivas
• (10:06) Ingreso del Nivel Inicial
• (10:26) Esquema de Gimnasia Rítmica (2° Ciclo Nivel Primario)
• (10:32) Zuberoako Makil Dantzak (Euskal Kultura y Taller de
Danza)
• (10:41) Esquema de Gimnasia Rítmica (1o Ciclo Nivel Primario)
• (10:48) Esquema de Gimnasia Rítmica (1° año Nivel
Secundario)
• (10:55) Kaixarranka (Taller de Danza Nivel Secundario)
• (11:05) Esquema de Gimnasia Artística (2o Ciclo Nivel Primario
y Nivel Secundario)
• (11:25) Esquema de Gimnasia Rítmica (Nivel Secundario)
ESTAMPA VASCA
• (11:32) Buhameak (Nivel Primario) y Txulalai (1o ciclo Nive
Primario)
• (11:41) Zazpi Jauziak (2o Ciclo Nivel Primario) + Esku Danta
(Nivel Primario)
• (11:51) Orbaitzetako Joko Dantza (Nivel Secundario)
• (11:58) Fandango/Arin Arin - Biribilketa
• (12:06) Palabras de Cierre
martes, 14 de octubre de 2025
URRATS KOLETIBOAK PASTORALA
Pasa den abuztuaren 10ean Ürrats Kolektikoak pastorala ikusteko plazera izan nuen. Pastorala herri antzerkia da, bertsoz kantatua eta Zuberoako euskaraz. Herriz herri pasatzen dute antolatzeko testigua. Guztietan antzeztu, eta batzuetan herritarren artean banatzen dituzte idazteko lanak ere. Tramari dagokionean, dualista da. Alde batean onak, kiristiak, bestean gaiztoak, türkak. Eta haien arteko gatazkaren bidez, pertsonaia historiko baten bizitzaren kontakizuna egiten du, ohikoan, pastoralak. Aurtengoa, Barkoxen pasa da; aldiz, izan ditu hainbat elementu berritzaile.
Lehena da süjetua, aurtengoan pastoralak ez baitu pertsonaia bat izan oinarri, komunitate bat baizik. Jelkaldien zerrendari erreparatuz gero, Enbata mugimendua, Seaska, Euskal kanta berria, 1975eko emazteen ibilaldia, AEK, Monbar, IK… eta garaikideagoak ere bai, Euskal Moneta, EHZ edo Bake Bidea izan dira pastoralaren protagonistak. Pertsonak beharrean, ürrats kolektiboak. Bigarrena, hurbiltasuna. Ez da lehen aldia, noski, bertako pertsonaiak lantzen direna pastoralean. René Cassin (Sohüta, 2013), Telesforo Monzon (Larraine, 2011), Etxahun-Iruri (Iruri, 2001)… Aldiz, aurtengo edizioan hurbiltasun hori nabarmendu dute egileek bilduman: «Badira pastoralak denboran edo geografian süjet hürrunak aipatzen dütüenak, aurtengoak herria aipatzen dü, herriak kontatürik».
Biak batera, noski, eztabaidarako parada. Bistan da Euskal Herriko historia hurbileko gaiak pastoralaren formatu dualistan lantzeak (alde batean onak, bestean txarrak) badituela bere arriskuak.
Izan zitekeen konplexuagoa hurbilpena. Beñat Axiari eta Itxaro Borda saiatu ziren, “Gerezien denborak” pastoralean, onak/gaiztoak dikotomia lausotzen, nahiz eta pastoral tradizionala (“purua” Axiariren hitzetan) izan aurkeztutako proposamena. Agian, Unai Break “Argia”-n zioen moduan, baliteke pastoralarentzat nahikoa izatea aldian berrikuntza bat.
Izan zitekeen ere ez hain politikoa. 4. Jelkaldian azkar askatzen dute dilema, 1967ko Baionako Apez eskolako pasarte baten eskutik. Vincent Apezküpüa: «Eskolan zidee/ teologia ikasteko/ ez lagün terroristekin/ politika egiteko». Pagola apeza: «Üztaila hamalauan/ frantses bandera altxatzen/ delarik katedralean /nork dü politika egiten?».
9. Jelkaldian oroitzen da 50 urte egiten direla aurten Txiki eta Otaegi fusilatu zituztela. Zarautzen oihal erraldoia zabaldu zuten haien omenez. Aldiz, Urkullu lehendakariak ekarri behar izan zuen gogora biak direla ofizialki errekonozituriko frankismoaren biktimak, oihalaren harira sorturiko eztabaidari erantzunez. Bakoitzak izango du bere kontakizuna herri honetan gertatu denaz, azken hamarkadetan. Pertsonalki, Beñat Axiarik Joseba Irazokirekin ateratako diskoa entzuten egin nuen Barkoxetik buelta etxera, eta Itxaro Bordaren “Susmaezinak” izan da erosi dudan azken liburua. Baina Jon O. Urainek berriki “Berria”-n zioen moduan: «Memoriaren eraikuntzak beharrezko ditu enpatia eta ikuspegi humanoa, baina nekez eraikiko da tabuen gainean». •
OIER IMAZ
---------------------------------------------------------------------------------------------------------
Izenburuak dion bezala, azken 60 urte hauetan Ipar Euskal Herrian kolektiboki ereman diren urrats eta dinamikak argitan eman nahi ditu Barkoxtarrek prestatzen ari diren pastoralak. Pastorala bera kolektiboki eraikiriz 7 idazle, 3 errejent eta 80 arizaleekin. Kanaldudek maiatza hondarreko mustraka batean parte hartu du.
domingo, 12 de octubre de 2025
.jpeg)
sábado, 11 de octubre de 2025
TXIKITERO EGUNA
La tradición manda y hoy 11 de octubre , en el día de nuestra amatxu Begoña , los nuestros #txikitos también celebran el “Txikitero eguna”
Durante todo el día , por las calles del Casco viejo bilbaíno , seguro que escucharás las canciones de los otxotes y coros que amenizan el ambiente
Porque si hay algo tradicional en este día , es la ofrenda floral a la virgen de Begoña, en la fachada del edificio de la bolsa
Y además en esa esquina , la de las calles Santa María y Pelota , los txikiteros dejan en una hucha incrustada en la pared lo que ha sobrado del bote, un dinero que irá destinado a entidades sociales
miércoles, 8 de octubre de 2025
LA VIDA ES VELLA
.jpeg)
“la vida es BELLA”
Comenzaré editolazando.
Um grupo correlativo a la banda que suena disonante en lo lejos y es un organito exacto en su interior, si tiene una característica es el conocimiento de la tan manida frase, tiene calle. Este conocimiento abundante en lo mundano hizo, obviamos a este instante lo hilarante ocurrido, que se abriesen ojos como platos ante las situaciones ocurrentes. Hoy por terminar el 2025, ya cuarto de siglo cumplido del siglo de las modernidades e inteligencias por explorar, vivimos en una sociedad donde los mandatarios de hoy reniegan de la ESI,,,,, asi nos va!
Los viernes mas que montaña rusa, meti ya un chiste sin querer, es un subir sin final, como barruntar en ese instante la pendiente faltante.
Sin pisar la cebra en paso, una voz desde el interior de la tierra inicia la catarata del delirio, dentro, “Claudia” con sus dos manos ocupadas, una apoyada en el mostrador, la otra, para que la copa de vino no se caiga, con el cruce de saludos anticipó pertenecer a otra liga.
Descender la escalera, es la puerta a otra dimensión, se sabe como se baja,,,,no se sabe como se sube.
Siendo las 9:07 se abre la cata, con los “cuatro jinetes del vino” primera fila y no actuando, sino siendo alumnos oyentes aventajados. Resumir el paladar es simple 1er caldo bueno o más, segundo mas que bueno o mas, tercero bastante mas que bueno o mas y el cuarto en palabras de “Claudia” la perfección.
Degustado el 1er Criolla, llega el ultimo comensal, pareciera un dato menor, pero no. Lo nombraremos como “buscando el rastro genético”.
Revelo algo que pensé y no trasmití, vari@s comensales no entedian como era un huevo de concreto, baraje la posibilidad de ir al kiosko en busca de un Kinder, pero bueno, lo dejé ahí.
La vida es ruidosa y en esta gran urbe, que decir. Dieron ganas en hacer y utilizar metodos de Comenio, padre de la didáctica, para conseguir el silencio/respeto que la situacion y nuestra disertante “Claudia” ameritaba, eso, así esta el Pais!.
Pensemos en voz alta. La historia de la Bodega es tan potente, que importaria el producto, lo trasciende. Estamos en en el septimo País en tamaño mundial y no vemos detrás de la General Paz.
En los extertores de la cata/degustación irrumpe con cometario “la abuela del gen perdido”. Recorrió esta vasta tierra de Sur a Norte hace tres años, supuestamente turisteando, lo dejo al criterio de ustedes!.
Llega como toda velada catalítica el punto de inflexión. Los vascos separados al nacer rozan la victoria en el juego clasico de la casa y los cuatro jinetes del vino asciende al piso superior, se sabe como se baja,,,,
La velada nocturna permitia veredear, vino se abre vino se bebe y llegan los protagonistas secunsarios e indispensables de la noche “los dos montaños Rusos”.
Todo lo que sucede en este instante solo se puede analizar bajo el titulo de este modesto relato. LA VIDA ES BELLA.
Roberto Begnini, hizo del drama un cuento con sonrisas, sin dejar de mostrar el drama.
El azar, supongamos hace el encuetro acuartetado de; buscando el rastro genetico, los dos montaños rusos y la abuela del gen perdido. Que los unió alrededor del mostrador-mensula de las confesiones, con un espumante. Abro un parentesis, Walter de Parana, difunto ya el, esbozaba la teoria de la primera cita y el alcohol. Un montaño Ruso, solicita mi presencia en la mensula con espumante. Me acerco, escucho dos palabras y cruzo solo dos palabras con la regencia, “la celestina”. Unos para adentro otros hacia afuera, suena una zamba, se derrama espumante(1), un osado miembro de los jinetes del vino regala apreciaciones interesantes sobre el accionar y pasado televisico de la abuela del gen perdido. El resto, con “Claudia “ y regencia incluida, poner a prueba sus mandibulas, ante una risa desatada. Despues de reiteradas indicaciones de expulsión del lugar por parte de la abuela del gen perdido hacia mi persona, decido retirarme.
Deshago el cebra en paso hasta mis aposentos con el gusto de “la vida es bella” y quedando el retrogusto del amargor de la misma!
Un jinete del vino.
LA VIDA ES VELLA por un jinete del vino
.png)
(1)cierto textuales son omitidos, peor estar este texto regido al horario permanente de proteccion al menor.
viernes, 3 de octubre de 2025
Danrzari Eguna 2025
¡Es viernes… y el cuerpo lo sabe!Y hoy nuestros Txikitos se han atado las alpargatas a conciencia para lucirse en el Dantzari Eguna
Que este año se celebra en Laudio, y como dato os cuento que el Dantzari Eguna nació en 1967, en Durango
Para unir, visibilizar y preservar todos los grupos de euskaldantza, y desde entonces cada año cambia de población , siendo así una gran fiesta itinerante de la cultura vasca .
La excusa perfecta para juntarse, bailar y disfrutar de la tradición.
Este finde, si no puedes ir a Llodio, siempre puedes bailar desde casa con la plataforma digital dantzak.txikito.es y ser un dantzari más.
martes, 30 de septiembre de 2025
.jpg)
domingo, 28 de septiembre de 2025
KABALKADAZ-HITZALDIA
Peio Berterretxe Makearrak Kabalkadetaz egin duen ikerketaren berri ekarri dauku. Fenomeno hau azkartu da azken hamarkadetan eta urte guziz han edo hemen bat egiten da. Egileek aitortzen dituzten motibazioen artean, hizkuntzari, herriaren biziberritzeari edo ikusgarrigintzari lotuak direnak entzuten dira irratietan. Zer diote protagonistek berek, zenbateko pisua dute undarrean helburu horiek elkarrekin pasatzen duten urte bateko sukar hortan, zenbatekoa ondotik, ... ? Galdera horiek ditu harrotzen antzerkilari ikerlariak.
KABALKADAZ-HITZALDIA
sábado, 27 de septiembre de 2025
LIII Euskal Herriko dantza agerketa Basauri 2025
La 53ª edición de Euskal Herriko Dantza Agerketa se celebrará del 19 al 21 de septiembre en Basauri.
'Euskal Herriko Dantza Agerketa' de Basauri celebra su 53ª edición recibiendo por primera vez el 'paloteao' de MURCHANTE (Nafarroa), además de otros cuatro de Bizkaia, Araba, Gipuzkoa e Iparralde.
Euskal Herriko Dantza Agerketa alcanza sus 53 ediciones reuniendo CINCO grupos AUTÓCTONOS de danzas vascas y otras actividades complementarias el fin de semana del viernes 19, sábado 20 y domingo 21 de septiembre, en BASAURI.
Los cinco grupos invitados actuarán el SÁBADO 20 de septiembre a las 19:00 horas en el Parque Bizkotxalde de Basauri (Bizkaia), aunque si llueve se trasladará al Teatro Social Antzokia, también en Basauri.
Este año cabe destacar que acude por primera vez al EH Dantza Agerketa de Basauri el 'paloteao' de MURCHANTE, pueblo de la Ribera Navarra que lleva años ya representándolo en la plaza de su pueblo el 15 de agosto, víspera su patrón San Roque.
Además, participarán este año un grupo de Iparralde ('Atharratzeko Dantzariak', de Zuberoa), junto con la presencia de 'Mendexako Dantza Taldea' (de Mendexa, Bizkaia), con su particular danza bailada sobre una larga mesa; 'Udaberri' de Tolosa (Gipuzkoa), e 'Indarra Dantza Taldea' de Vitoria-Gasteiz (Araba-Álava).
jueves, 25 de septiembre de 2025
PRE-KAIXA 2025
Donde el Kielo guarda secretos de anTAño,
Irrumpe el alba entre sueños de ARena.
Frágil la flor que en Inviernos se enredA.
Incendios callados que el viento XispeA.
Cantos de antaño resuenan en el Aire.
Unidos los pasos por un Ritmo antiGUo.
La danza revive en la plaza su ecO.
Tambores retumban con fuerza en el Amanecer.
Ansia la tierra la Noble memoria.
Derrama el tiempo su Kulto sagrado.
Y al final resuena una antigua espAranza.
«Pedro Mari Otañoren pertsonaia egituratzeko ezer ez genuen, haren bertsoak besterik»
Patxi Bisquertek (Zizurkil, Gipuzkoa, 1952) urteak eman ditu bere opera prima ontzen. Aktore gisa Pedro Mari Otaño bertsolariaren larruan sartu nahi, eta hori ez beste guztia egin du filma plazaratu zedin: bertsolari eta olerkari haren garrantzia aldarrikatu, auzolana martxan jarri, baliabideak lortu, zuzendu eta sustatu, besteak beste. Amaituz geroztik behin eta berriz ikusi du filma, behinik 50 bider. Baina ez omen da aspertu. Aldiko zerbait agertzen omen dio.
Hiru lan zuzendu zenituen Galizian, baina Ombuaren itzala bezain potolorik egin gabea zinen artean. Erronka horretan, zer izan da zailena?
Banekien ahulezia handiena alde teknikoan izango nuela, eta horretarako laguntzaile on bat beharko nuela, eta konfiantzazkoa. Joseba Salegi nire bigarren pelikulan ezagutu nuen, Albaniaren konkista-n, eta harekin aritzeko aukerak ziurtasun handia eman zidan.
Lehen aldia nuen aktoreak zuzentzen, eta urduriago ibiliko nintzela uste nuen. Baina grabaketa eguna iritsi zenean oso lasai nengoen, eta horrela izan da prozesu osoan. Aktore lanetan aritu behar dudanean, berriz, beti dabiltza inurriak urdailean bueltaka. Tentsio momenturik izan da, noski, eta halakoetan urak baretzen aritu behar izan dut, baina oso lasai.
«Lehen aldia nuen aktoreak zuzentzen, eta urduriago ibiliko nintzela uste nuen. Baina grabaketa eguna iritsi zenean oso lasai nengoen. Aktore lanetan aritu behar dudanean, berriz, beti dabiltza inurriak urdailean bueltaka»
Jende asko mugitu behar izan duzuenean, adibidez?
Bai, horrelakoetan nerbioa behar da, eta Salegik badu. Laurak Bat euskal etxeko sekuentzia egin genuenean, Hondarribian, ehundik gora lagun ginen udaletxeko areto nagusian; horietariko bakoitza bere tokian mantentzeko diktadore samarra izan beharra dago.
Non utzi zaitu pelikula honek? Zuzendari jarraituko duzu ala aktore nahiago?
Bietatik, ziurrenik. Niretzat gauzak kasualitatez izan dira beti. Istripuz naiz zinemagile, eta ez dut inoiz bilatu zineman lan egitea. 1981ean, Imanol Uribek Egin-eko argazki batean ikusi ninduenean, esan zuen: «bila ezazue tipo hau», eta horrela hasi nintzen. Hura eginda, nire zinema ibilbidea hor amaituko zela pentsatu nuen, baina handik bi urtera berriro deitu zidan Albaniaren konkista-ra joateko. Nahi gabe izan zen.
Ekoiztetxea ere halaxe sortu nuen. Galizian bizi nintzen orduan. Emilio Arauxo jarri zitzaidan harremanetan, esanez El País egunkarian nire elkarrizketa bat irakurri zuela. Tasio filmaz maiteminduta erabat, eta zinema galegoa egin behar genuela esanez. Feloen gaineko material mordo bat ekarri zidan. Halaxe sortu zen Eguzki Art.
Euskarazko izena jarrita, Galizian.
Han ezkondu nintzen, eta landetxe bat jarri nuen: Casona Eguzkia. Ekoiztetxea sortutakoan etxearen izena erabili nuen. Eguzkilore jarri nahi nion, baina hori hartuta zegoen. Han denetik egiten genuen. Bertako sortzaileei tokia egiten saiatu ginen.
Ombuaren itzala filmean denetik egin duzu: auzolanean sortu, dirua bildu, zuzendu, aktore lana, sustapena... Ez zara makala.
Denetik egitea egokitu da, baina ez dit zapore txarrik utzi. Halere, zenbait momentutan gaizki pasatu dut. Grabaketa amaitu eta gero, esate baterako, makalaldi bat izan nuen. Abuztu hasieran bukatu genuen grabaketa, eta muntaketa eta gainontzekoa berehala egin genuen. Baina urri bukaeran-edo sudurretik odola isurtzen hasi nintzen. Egunean bizpahiru aldiz gertatzen zitzaidan, eta horrek ahulezia handia eragin zidan. Lau egun eman nituen ospitalean, eta oraindik ez dakigu zerk eragin zidan hori, baina pasatu zen... Estresagatik izan ote zen edo. Estututa ibili nintzen, filma azaroan estreinatu nahi bainuen Zizurkilen, eta denbora gutxi falta zen.
«Grabaketa amaitu eta gero makalaldi bat izan nuen, estresagatik izan ote zen edo. Estututa ibili nintzen, filma azaroan estreinatu nahi bainuen Zizurkilen, eta denbora gutxi falta zen»
Nolanahi ere, zuzendaritzan jarraitzeko gogoz.
Bai, baditut beste zenbait gauza eskuartean, eta bat behintzat oso finkatuta buruan. Istorio horrekin Otañoren lorratzean jarraituko genuke nolabait. Haren biloba bat, Magdalena Araceli Moujan Otaño, sekulako matematikaria izan zen, oso ospetsua Argentinan, eta Nobel sarietarako ere izendatua. Bada, hark ipuin bat idatzi zuen 1998an: Gu ta gutarrak. Inoiz irakurri dudan istoriorik politena da. Hamabost orrialde ditu, eta film baterako egokitu dut. Oraintxe amaitu dut gidoia.
Labur esanda, denbora makina bat asmatzen dute ipuinean, eta horren bidez euskara eta euskaldunak nondik datozen argitzen da. Oso surrealista da, eta nahiko zaila film batera eramaten.
Euskal diasporak askorako eman dizu, beraz. Laguntza handia jaso zenuten han?
Ez toki guztietan. Hondarribian grabatutako eszena Buenos Airesko Laurak Bat euskal etxean egin nahi genuen, 150 urte beteko baitira inauguratu zutela. Ehun figurante inguru behar genituen, baina haiek ez ziren ezertara konprometitu, eta eragozpen ugari izan genuen gainera. Orain ere, filmarekin bira bat egin nahi dugula eta, interesik ez dutela erantzun digute.
Pehuajoko [Argentina] Etxe Alai euskal etxean, aldiz, oso harrera ona izan genuen. Sekulako laguntza eman ziguten, eta Pedro Mari Otañoren ilobaren alaba bat ere ageri da filmean. Pedro Mari Otañoren anaia gazteena han hil zen.
Bertsoek osatzen dute filmaren haria. Horrek ere izango zuen konplikaziorik.
Kontua da Otañori buruz ez dakigula ezer. Eroen pare ibili ginen dokumentazio bila, batez ere Koldo Izagirre [harena da gidoia]. Arrasaten Lore Jokoak irabazi zituela eta, lau lerro aurkitu genituen La Voz de Guipúzcoa berripaperean. Argentinarako azken bidaian Korsika baporea hartu zuela eta, beste lau lerro. Kito. Pedro Mari Otañoren pertsonaia aztertzeko eta egituratzeko ezer ez genuen, haren bertsoak besterik.
«Peñagarikano Otañoren mendeurreneko saioan ikusi nuen Zizurkilen. 'Pedro Mari Otañoren osabarena egitea nahi diat', esan nion egun hartan. Berehala eman zidan baiezkoa»
Eta bertsolariak jarri dituzu aktore lanetan. Zer nolako esperientzia izan da hori?
Oso rol politak izan dituzte bai Anjel Mari Peñagarikanok, bai Oihana Iguaranek. Peñagarikano Otañoren mendeurreneko saioan ikusi nuen Zizurkilen. Haren bizitza taularatu zuten, eta Peñagarikanok Otañoren larruan jarrita botatzen zituen bertsoak. «Pedro Mari Otañoren osabarena egitea nahi diat», esan nion egun hartan. Berehala eman zidan baiezkoa.
Eta Oihana Iguaran nola jo zenuen begiz?
Casting batean. Pakita pertsonaia asmatua da. Haren rolean jarri, eta guk emandako bertso bat kanta zezan eskatu genion Iguarani. Berehala ikusi zion akatsa bertsoari; «Honi zer edo zer falta zaio, ez dago osorik», esan zigun. Falta zuena berak osatu eta bertsoa bota zuenean, ikaragarri emozionatu nintzen. Sekulako lana egin du filmean.
Memoria ariketa bat ere bada filma. Bertso paperak, esate baterako, garrantzitsuak ziren garai hartan, baina gaur egun askok ez dute jakingo bazirenik ere.
Otañoren biografiari oso lotuta dago hori, aitzindari izan baitzen horretan ere: plaza gizona ez zenez, idazten hasi zen. Gainontzekoek jarraitu egin zioten. Eta abestiak ere idatzi zituen. Donostiako Orfeoia, adibidez, Otañoren konposizioekin hasi zen kantatzen. Otañok Argentinara azken bidaia egin baino urtebete lehenago sortu zen Orfeoia, pentsa zer ospe zuen Otañok ordurako.
Gauza askotan izan zen aitzindari, baita euskararen irakaskuntzan ere. 1904an edo, metodologia bat asmatu zuen Argentinan euskara irakatsi ahal izateko.
Eszena polit asko ditu filmak, besteak beste, Txirrita sagardotegian dagoenekoa. Zein duzu eszena gustukoena?
Azken sekuentzia, beharbada. Zineman ez da ohikoa kamerari zuzenean hitz egitea, eta gure azken sekuentzia horretan Otaño ikus-entzuleei zuzentzen zaie, esanez bezala, «adi, euskaldunok». Oso gogokoa dut eszena hori. Horrelako atmosfera berezi bat lortu nahi nuen. Eta bada beste bat ere: La Vasconiako zuzendaria eta Bonifazio Latxa bertsolaria haren etxera joaten direnekoa. Sekuentzia borobilenetako bat da hori ere.
Pedro Mari Otañori nazio mailako omenaldia zor zaiola aldarrikatu izan duzu. Film honek egin al dio justizia apur bat?
Hauxe hasiera besterik ez da. Urriaren 20an hasi ginenez geroztik 150 bat saio egingo genituen herriz herri, tartean udaletan eta ikastetxe batzuetan. Eta emanaldiaren ondoren krokis moduko bat egiten dugu. Horietan jasotzen dugun erantzuna antzekoa da gehienetan: «Ez geneukan ideiarik ere nor zen Otaño».
Beran [Nafarroa] izan ginenean, 50 lagun inguru bildu ziren. Jendeak errieta egin zion alkateari, esanez filmaren propaganda gutxi egin zuela eta beratarrek jakin behar zutela Otañoren berri.
«Ombua zuhaitz handi bat dela uste du jendeak, baina zuhaixka bat da; maitatua eta gorrotatua da aldi berean, Otaño bezalatsu: karlistek gorroto zuten, eta liberalek ez zuten larregi maite»
Eta ombua zer den ikasi al du jendeak?
Honezkero bai. Zuhaitz handi bat dela uste du jendeak, baina zuhaixka bat da; maitatua eta gorrotatua da aldi berean, Otaño bezalatsu: karlistek gorroto zuten, eta liberalek ez zuten larregi maite. Ombuarekin antzeko zerbait gertatzen da: gautxoek oso maitea dute, itzal ederra ematen baitu; baina gainontzekoek ez dute estimuan, haren enborra hutsa baita barrendik, eta ez duelako egurretarako balio. Bestalde, Otaño estimatuagoa da Argentinan, hemen baino. La Platako unibertsitateko katedra batek haren izena darama. Gainera, bere bertsoak euskara ikasteko erabiltzen dituzte.
Tráiler "Ombuaren itzala"
Suscribirse a:
Comentarios (Atom)
